پژوهش های حقوق اقتصادی و تجاری

پیوندهای مفید

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پرسش‌های متداول

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

تحلیل تطبیقی و اقتصادی نقطه انتقال ریسک در بیع اموال کلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

2 استادیار دانشکده حقوق ,و علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد.

3 رفسنجان

4 دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشکده حقوق دانشگاه تهران (دانشکدگان فارابی)

10.48308/eclr.2025.237121.1090

چکیده

در پژوهش حاضر، به تحلیل تطبیقی و اقتصادی زمان انتقال ریسک در بیع اموال کلی پرداخته شده‌است. محققین در این تحقیق درصدد پاسخ به این سؤال بودند که در بیع اموال کلی نقطه انتقال ریسک چه زمانی است؟ در همین راستا موضوع از منظر کنوانسیون وین و همچنین نظام حقوقی ایران و انگلیس بررسی شد. مطالعه سه نظام حقوقی مبین این است که ریسک مفهومی مادی و عینی است؛ یعنی در هر سه نظام حقوقی ملاک انتقال ریسک در اموال کلی، زمان در تصرف بودن کالاست، لذا در نظام‌های حقوقی از جمله حقوق ایران که براساس باوری قابل دفاع (باوجود نظر مخالف) انتقال مالکیت مبیع کلی به‌محض توافق طرفین در عالم اعتبار محقق می‌شود؛ نقطه انتقال ریسک لزوماً با یک واقعه مادی (تسلیم یا قبض یا شرایط قابل تسلیم) همراه است؛ چراکه طبیعتاً ریسک برعهده شخصی است که مال در تصرف او است یا حداقل نسبت به‌طرف دیگر شرایط مناسب‌تری دارد. در حقوق انگلیس نیز در تحلیل نقطه انتقال ریسک اموال کلی میان عالم اعتبار و خارج تفکیک شده‌است. بااین‌حال، مسئله اصلی معیار تشخیص زمان و نقطه مذکور است که اغلب براساس اوضاع و احوال قرارداد یا عرف آن تعیین می‌شود؛ موضوعی که در مقررات کنوانسیون وین به‌روشنی در برخی موارد تعیین شده‌است. از منظر تحلیل اقتصادی نیز اجتناب از مخاطره اخلاقی که حاصل برتری اطلاعاتی بایع است ایجاب می‌نماید ریسک در نقطه تحویل کالا به مشتری، به‌نحوی‌که متمکن از انحای تصرفات باشد، منتقل گردد. ازسویی محرز گردید به‌لحاظ منطق تحلیل اقتصادی موقعیت بایع در بیع مال کلی برای بیمه کردن مبیع، نسبت به مشتری مناسب‌تر است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparative and Economic Analysis of Risk Transfer Point in General Property

نویسندگان [English]

  • mohsen alijani 1
  • Ali Saatchi 2
  • omid mohammagnia 3
  • ghasem ghorbani 4

1 Assistant Prof of Faculty of Law and Political Science , shahid chamran university of ahvaz, Ahvaz, Iran

2 Assistant Professor, Faculty of Law and Political Sciences, Ferdowsi University of Mashhad.

3 rafsanjan

4 ghorbani

چکیده [English]

This research is about comparative and economic analysis of risk transfer point in general property sale. Authors sought to answer this question: “what is the time of risk transfer point in general property sale”? This question is addressed through examination of the Vienna Convention, Iranian and English legal systems. Studying these three legal systems shows that the risk is a material and objective concept; meaning that in each of these three legal systems, the criterion of risk transfer in general property is the time during which the goods are in possession. Therefore, in legal systems, including Iranian law, based on a defensible belief (despite contrary opinions), the transfer of ownership of general property is effected as soon as the parties agree; the point at which risk transfers is not necessarily linked to a material event (delivery, possession, or other deliverable conditions). Because the party who possess the property is naturally responsible for risk, or at least has more suitable condition than the other party. In English law as well, the analysis of risk transfer point in general property, distinguishes between abstract and external realm. However the main issue is the required criterion to assess the time and point that is often determined in accordance with the circumstances of the contract or its customary practice, which is clearly addressed in Vienna Convention in some cases. From the economic analysis perspective, avoidance of moral risk, resulted by the information superiority of the seller, necessitate transfer of risk at the point of delivery to the customer, in such a way that the he is capable of various forms of disposal. In other hand, it is concluded that according to the logic of economic analysis, the seller’s position in a sale of a general property is more suitable for insuring the subject matter than the buyer

کلیدواژه‌ها [English]

  • Transfer point
  • general property
  • delivery
  • transfer of ownership
  • economic analysis
مراجع

  1. فارسی

    کتاب

    1. امامی، سید حسن حقوق مدنی، چ 5، انتشارات اسلامیه، 1373.
    2. انصاری، مهدی، تحلیل اقتصادی حقوق قراردادها، انتشارات جاودانه، 1390.
    3. بادینی، حسن، فلسفه مسئولیت مدنی، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1392.
    4. جعفری لنگرودی، محمد جعفر، تئوری موازنه، چ 1، کتابخانه گنج دانش، 1381.
    5. شهیدی، مهدی، حقوق مدنی 6، انتشارات مجد، 1382.
    6. صفایی، سیدحسین، دوره مقدماتی حقوق مدنی (قواعد عمومی قراردادها)، نشر میزان، 1385.
    7. صفایی، سیدحسین و جمعی از نویسندگان، حقوق بیع بین‌الملل، چ 3، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1390.
    8. طارم سری، مسعود، اینکوترمز 2010 ، چ 1، مؤسسه مطالعات و پژوهش بازرگانی، 1390.
    9. کاتوزیان، ناصر، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، میزان 1385.
    • کاتوزیان، ناصر، عقود معین، ج 1، چ 10، تهران: انتشارات شرکت سهامی، 1387.
    • کوتر، رابرت ویولن، تامس، حقوق و اقتصاد، ترجمه یدالله دادگر و حامده اخوان هزاوه، انتشارات نور علم، 1389.
    • گریگوری منکیو، مبانی علم اقتصاد، نشر نی، ترجمه حمیدرضا ارباب، 1397.
    • محقق داماد، سید مصطفی، نظریه عمومی شروط و التزامات در حقوق اسلامی، چ 1، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی، 1388.

    مقاله

    • آقا مشهدی، فخرالدین و مینا مهاجر، «انتقال ضمان معاوضی در قراردادهای بیع متضمن حمل کالا (مطالعه تطبیقی در کنوانسیون وین و حقوق ایران)»، پژوهش‌نامه بازرگانی، ش 35، تابستان 1384، صص 110-135.
    1. بلوری فر، مینا، بیژن حاجی عزیزی و فیض‌الله جعفری، «تحلیل اقتصادی حقوق از منظر فقهی در نظام حقوقی ایران»، مطالعات حقوق تطبیقی معاصر، ش 14، 1402، صص 69- 37، doi: 10.22034/law.2022.37342.3087
    • سرمدی، عباس و صبا حقیقت، «تحلیل حقوقی ریسک در نظام قراردادها با رویکردی بر نظر امام‌خمینی (س)» پژوهش‌نامه متین، سال هفدهم، ش 67، تابستان 1394، صص 124- 97. doi:20.1001.1.24236462.1394.17.67.5.9
    1. علومی یزدی, حمیدرضا، «مفهوم تسلیم و ارتباط آن با انتقال مالکیت و ریسک (ضمان معاوضی) در عقد بیع»، پژوهش حقوق عمومی، د 3، ش 5، 1380، صص 66-97.
    • قاسم‌زاده، سیدمرتضی، «تأثیر متقابل عقد و قبض و تسلیم»، دیدگاه‌های حقوقی، ش 9، 1377، صص 87-118.
    • قبولی درافشان، سیدمحمد مهدی، «واکاوی عهدی یا تملیکی بودن بیع کلی در فقه امامیه و فقه موضوعه، جستارهای فقهی و اصولی»، فصلنامه اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان‌رضوی، 1394، صص 118-89. doi:10.22081/JRJ.2016.20956
    • قنواتی، جلیل، یدالله دادگر و محمد علی رضاپور آکردی، «نگاهی نو به شروط استاندارد قراردادهای مصرف از دیدگاه حقوق و اقتصاد رفتاری»؛ با تأکید بر دستورالعمل‌های اتحادیه اروپا و حقوق ایران، دانشنامه حقوق اقتصادی، ش 23، بهار و تابستان ۱۴۰۲، صص ۹۵_۱۱۵. org/10.22067/economlaw.2023.76138.1167
    • محمدی، پژمان و محبت مظفری، «تحلیل اقتصادی قاعده تلف مورد معامله پیش از تسلیم»، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، د 46 ، ش 4، زمستان 1395، صص 590 – 573. doi:22059/JLQ.2016.60011
    1. نظری وحید، مرتضی قاسم‌زاده و عباس کریمی، «تعهد به ارائه اطلاعات و هم‌بستگی قراردادی»، فصلنامه‌ علمی دیدگاه‌های حقوق قضایی، د 27، ش 99، پاییز، 1401، صص 1-24. RL: doi://jlviews2.ujsas.ac.ir/article-1-2121-fa.html

    جزوه

    • صادقی، محسن، «جزوه حقوق اقتصادی کارشناسی حقوق تجاری و اقتصادی بین‌المللی»، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، زمستان 1400.

    عربی

    • حکیم، سید محسن طباطبایی، منهاج الصالحین (المحشّی للحکیم)، ج 2، چ 1، بیروت لبنان: دارالتعارف للمطبوعات، 1410 ه ق.
    • خویی، سید ابوالقاسم موسوی، مصباح الفقاهة (المکاسب)، ج 7، بی تا.
    • مراغی، سیدمیرعبد الفتاح بن علی‌حسینی، العناوین الفقهیة، ج 2، چ 1، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1417 ه ق.
    • نجفی، محمد حسن، جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج 23، چ 7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1404 ه‌- ق.

    References

    Books

    1. Ansari, Mehdi, Economic Analysis of Contract Law, 2019. (in Persian)
    2. Atiyah, P S, The Sale of Goods, Longman, 10th edition, 2001.
    3. Audit, Bernard, La Vente Internationale de Merchandises,G.D.J., Paris, 1990.
    4. Badini, Hassan, Philosophy of Civil Responsibility, Tehran, 2013. (in Persian)
    5. Bag ,Sugata, Economic Analysis of Contract Law Incomplete Contracts and Asymmetric Information, Palgrave Macmillan, London, 2018.
    6. Benjamin's Sale of goods, Sweet and Maxwell, London, Guest A G,1997.
    7. Benoliel, Uri, The Impossibility Doctrine in Commercial Contracts: An Empirical Analysis, 85 Brook. L.Rev. 2020.
    8. Bridge, M.G, Sale of Goods ,Oxford university press,1998.
    9. Bryan A. Garner (Editor-in-Chief), Black’s Law Dictionary, Thomson West, United States, 2004,
    10. Cooter, Robert, Ulen, Thomas, Law and Economic, Prentice Hall Pub, 6th edition, 2011.
    11. Emami, Seyyed Hassan, Civil Law, Vol. 5, Islamia Publications, 1994 (in Persian)
    12. G., Chitty on Contracts, Sweet and Maxwell Limited, London,1983.
    13. Hakim, Seyyed Mohsen Tabatabayi, Minhaj al-Salehin (Al-Mahshi Lal-Hakim), vol. 2, 1st edition, Lebanon, 1410 AH. ( in Arabic)
    14. Harver, w.B, Law and Social Change, Princeton University Press .1996.
    15. Hoebel, E .Adam . The Law of Primitive Man : Study In Comparative Legal Dynamics, Cambridge, Harvard university press . 1997.
    16. Jafari Langroudi, Mohammad Jafar, Equilibrium Theory, Tehran, 1st edition, 2002. (in Persian)
    17. James, Gordley, The Philosophieal Origins of Modern Contract Doctorine, New York Clarendon Press.2011.
    18. Katouzian, Nasser, Civil Law in the Current Legal System, May 2006(in Persian)
    19. Katouzian, Nasser, Specific Contracts, Vol. 1, Tehran, 2008. (in Persian)
    20. Kelsen, Hans, General Theory of Law and State, The Lawbook Exchange, Ltd.
    21. Khoi, Seyyed Abu al-Qasim Mousavi, Misbah al-Fiqahah (Al-Makasab), vol. 7, no.d. (in Arabic)
    22. Mankiw, Gregory, Fundamentals of Economics, Translated by Hamid Reza Arbab , 2017. (in Persian)
    23. Maraghi, Seyyed Mir Abdul Fattah bin Ali Hosseini, Al-Tawheel al-Fiqhiyyah, Vol. 2, Qom, 1st edition, 1417 AH. (in Arabic)
    24. Marsh, P. D. V, Comparative Contract Law, England, France, Germany, Gower,  Michigan,1996.
    25. Mazher, KM, Review of Studies on Risk Allocation and Sharing In Public-Private Partnership Projects for Infrastructure Delivery, Frontiers Media S.A. 2025.
    26. Mohaghegh Damad, Seyyed Mustafa, General Theory of Terms and Obligations in Islamic Law, Tehran,1st edition, 2009. (in Persian)
    27. Najafi, Sahib Al-Jawahar, Mohammad Hassan, Jawaher Kalam in the Explanation of Islamic Laws, Vol. 23, Dar Ihya Al-Trath al-Arabi, Beirut, 7th Edition, 1404 A.H. (in Arabic)
    28. Patrick L. Brockett, Linda L. Golden and John Betak, Risk Management in Construction Projects, intechopen. 2019.
    29. Read, P A, Commercial Law Casebook, (Sale of Goods, Consumer Credit Agency), 1, HLT Publication, London, 1992.
    30. Sadeghi, Mohsen, Economic Law Text Books: Bachelor's Degree in International Commercial and Economic Law, Faculty of Law & Political Science, University of Tehran, Winter 2022, (in Persian)
    31. Safaei, Seyyed Hossein, Introductory Course in Civil Law (General Rules of Contracts), Mizan Publishing, 2006, (in Persian)
    32. Safaie, Seyyed Hossein & A Group of Authors, International Sales Law, Tehran University Press, Tehran, 3rd edition, March 2013. (in Persian)
    33. Shahidi, Mehdi, Civil Law, 6th edition, Majd Publications, 2003. (in Persian)
    34. Tarem Seri, Massoud, Incoterms 2010, Business Studies and Research Institute, 1st edition, 2010. (in Persian)
    35. A.j. Classic Writings In Law and Society, New jersey: Transaction Publishers. 2007.
    36. Veljanovski, Cento G, Economic Principles of Law, U. S.A,Cambridge University Pres, 2007.
    37. Williamson, Oliver, Comparative Economic Organization, administrative science, 1991.

    Articles

    1. Agha Mashhadi, Fakhreddin, Mohajer, Mina, “Transfer of Exchange Guarantee in Sales Contracts Involving the Carriage of Goods (Comparative Study on the Vienna Convention and Iranian law) “, Commercial Research, No. 35, Summer 2014, PP.110-135. (in Persian)
    2. Akerlof, G. “The Market for Lemons: Quality, Uncertainty and the Market Mechanism”, The Quarterly Journal of Economics, Vol. 84, No.3, 1970, PP.488-500.
    3. Bagrn, Shown. J., ”False Efficiency and Missed Opportunities in Law and Economic”, Law Review , No.86, 2011, PP.135 -160.
    4. Barton, John. H., ”The Economic Basis of Damages for Breach of Contract”, Journal of Legal Studies, Vol.1, 1972, PP 277-304.
    5. Bolurifar, Mina, Haji Azizi, Bijan, Jafari, Feizollah, "An Economic Analysis of Law from a Jurisprudential Perspective in Iran's Legal System", Contemporary Comparative Legal Studies, Vol. 14, Issue 14, 2023, PP 37-69. (in Persian) doi: 10.22034/law.2022.37342.3087
    6. Calabresi, G., “Transaction Costs: Resource, Allocation and Liability Rules “, Comment Journal of Law and Economics, No .ll, 1968, PP 67-98.
    7. Ceuini, Marta, Luppi, Barbara, Parisi, Francesco, "The Comparative Law and Economics of Frustration in Contract," Legal Studies Research Paper, 09-20, 2009, PP. 1-22.
    8. Charles G.Brow,”The Doctrine of Impossibility of Performance and the Foreseeability Test”, Loyola University Chicago Law Journal.Vol. 6, 1975, PP 575-585.
    9. Cimino, Chapin F,"The Relational Economic of Commercial Contract“, Texas Andm Law Review, Vol.6, 2015, PP 91-130.
    10. Ethan J. Leib, ”Contract and Friendships”, Emary law Journal, Vol. 59, 2010, PP.649-726.
    11. Faber, Denial, “Contract Law and Modern Economic Theory”, Northwestern University Law Review. 1983, PP.303-339.
    12. Filip Risteski,” Passing of Risk under the Domestic Law and the United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods”, Iustinianus Primus Law Review (Iustinianus Primus L. Rev.) Vol. 12, No. 1, 2021, PP 1–11.
    13. Ghabooli Dorafshan, Sayyed Mohammad Hadi, "An Analysis of General Sale in Imamiyeh Jurisprudence and Substansive Law: Is It Promissory or Possessory?", Journal of Islamic Law and Jurisprudence, Vol.1, No. 1, 2016, PP 89-118. (in Persian) doi:10.22081/JRJ.2016.20956
    14. Ghanavati, Jalil, Dadgar, Yadollah, Rezapoor Akerdi, Mohammad Ali, "A New Insight into the Standard Terms of Consumer Contracts from the "Behavioral Law and Economics" perspective; Emphasizing EU Directions and Iranian law", Encyclopedian of Economic Law Journal, Vol. 30, No. 23, 2023, PP 95-115. (in Persian)

    doi.org/10.22067/economlaw.2023.76138.1167

    1. Goets, Charles.J and Scott , Robert.E. “Enforcing Promises: An Examination of the Basis of Contract”, Yale Law Journal.Vol. 89, 1980, PP.1261-1322.
    2. Mohammadi, Pejman and Mozafary, Mohabbat, “Economic Analysis of the Transaction Loss Rule Before Delivery”, Private Law Studies Quarterly, Vol. 46, No. 4, Winter 2015, PP  573-590. ( in Persian) doi:22059/JLQ.2016.60011
    3. Nazari,Vahid,Ghasemzadeh, Morteza, Karimi, Abbas, “Obligation to Provide Information and Contractual Solidarity”, Scientific Quarterly of Judicial Law Perspectives, No. 27, 2022, PP 1-24. (in Persian) RL: doi://jlviews2.ujsas.ac.ir/article-1-2121-fa.html
    4. Olomi Yazdi, Hamid Reza, “The Concept of Submission and Its Relationship with the Transfer of Ownership and Risk in the Contract of Sale”, Law and Politics Research Journal, Allameh Tabatabai University Press,2000, PP.66-97. (in Persian)
    5. Posner, Eric .A. “A Theory of Contract Law under Condition of Judicial Law Error” , N.W.L Law Review, Vol. 94, 2000, PP.749-774.
    6. Posner, R. A., and A. M. Rosenfield, "Impossibility and Related Doctrine in Contract Law: An Economic Analysis," Journal of Legal Studies, 6, 1977, PP. 90–92.
    7. Qasemzadeh, Seyyed Morteza, “The Mutual Effect of Contract”, Contract and Delivery, Legal Views, No. 9, 2017, PP 87-118. (in Persian)
    8. Sarmadi, Abbas and Saba Haqirat, “Legal Analysis of Risk in the System of Contracts with an Approach According to Imam Khomeini (PBUH)”, Matin Research Journal, Vol. 17, No. 67, Summer 2014, PP. 97-124. (in Persian) :20.1001.1.24236462.1394.17.67.5.9
    9. Serter, Yusuf Sertaç, “A Brief Survey on Law and Economics of Contract Law”, Juridical Tribune, Vol. 9, 2019, PP.126-136.
    10. Shavell, Steven, “Economic Analysis of Contract Law”, National Bureau of Economic Research., NBER Working Paper No. 9696 Cambridge, 2003.
    11. Stone, Rebecca, “Economic Analysis of Contract Law From the International Point of View”, Columbia Law Review, Vol. 116, 2016, PP. 2006-2055.
    12. Teichman, Dovon, “Non –Legal Sanctions and Damages: as Economic Analysis “, European journal of legal studies, Vol. 13,.2009, PP 18-35.

    Thesisi

    1. Kontautas Tomas. “Duty of Disclosure in Insurance Law. Rotterdam Institute of Law and Economics”, Faculty of Law, Erasmus University Rotterdam in Law and Economics 2001/2002 Rotterdam, JULY 2002.

    Websites

    1. Case Law in www.cisg.law.pace edu.,Institute of International Commercial Law, https://iicl.law.pace.edu/cisg/cisg

    Cases

    1. Beer v. Walker
    2. Couturier v. Hastie
    3. Healy v Howlett [1917] 1 K.B. 337
    4. Kursell v Timber Operators
    5. Sterns v Vickers
پژوهش های حقوق اقتصادی و تجاری
دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 10
شهریور 1404
صفحه 201-233
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار