نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
2 دانشجوی دکتری، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران (نویسنده مسئول) e_mouhebati@sbu.ac.ir
چکیده
پیوند حقوق و توسعه پس از جنگ جهانی دوم، سه پارادایم فکری را در کشورهای درحال توسعه پشت سر نهاده است. پرسش پژوهش حاضر آن است که مفهوم و نسبت «حقوق» و «توسعه» در این پارادایم‌ها چه مشخصه‌هایی در نظریه و عمل داشته و پارادایم کنونی در چه وضعیتی قرار دارد. جنبش حقوق و توسعه به عنوان اولین پارادایم به دنبال پیاده‌سازی سیاست‌های نوسازی اقتصادی با ابزار قانون بود. قانون در این پارادایم ابزار مهندسی اقتصادی در دستان بروکرات‌ها بوده و در نتیجه آن استقلال دستگاه قضایی و نقش حقوقدانان با چالش مواجه شد. نئولیبرالیسم به عنوان پارادایم دوم، حقوق خصوصی را بستر رشد اقتصادی درنظر می‌گرفت که اقتصاددانان از رهگذر آن، امکان پیشبینی فعالیت‌های اقتصادی را دارا هستند. با افول توسعه انسانی، سومین پارادایم با ادعای دستیابی به توسعه اصیل بر محور حق‌ها و آزادی‌ها گسترش یافت. حقوق خود یکی از اهداف توسعه کشورها بود و فرمالیسم جدید به تنظیم‌گری این امکان را می‌داد تا برای کنترل بازار و حمایت از حقوق افراد و گسترش عدالت نقش‌آفرینی کند. در عمل، پارادایم نظام حقوقی توسعه، سبب تورم حق‌ها شد. پژوهش حاضر با شناسایی پارادایم‌های حقوق و توسعه در بستر تاریخ توسعه، نگاهی انتقادی به این فرایند در کشورهای درحال توسعه دارد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Paradigms of 'Law and Development': From Economic Engineering to Rights Inflation
نویسندگان [English]
- Mohammad Jalali 1
- Ehsan Mouhebati 2
1 Assistant Professor, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 Phd Candidate, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran. Corresponding Author Email: e_mouhebati@sbu.ac.ir
چکیده [English]
The relationship between law and development has evolved through three distinct intellectual paradigms in developing countries since World War II. This article examines the defining characteristics of the concepts and relationship between 'law' and 'development' within these paradigms, both in theory and practice, and analyzes the current paradigm. The first paradigm, known as the law and development movement, aimed to promote economic modernization through the strategic use of legal instruments. In this framework, law functioned primarily as an economic tool wielded by bureaucrats, often challenging the independence of the judiciary and the roles of legal professionals. The second paradigm, neoliberalism, positioned private law at the core of economic growth, viewing it as a foundation that facilitated predictability and efficiency for economists in economic activities. The third paradigm emerged in response to declining human development indicators, advocating for a substantive conception of development rooted in rights and freedoms. Under this paradigm, rights became integral goals within development agendas, and new formalism enabled regulation to play a role in market control, protection of individual rights and the expansion of justice. However, in practice, the legal system of development resulted in an inflation of rights. This study critically analyzes this evolution within the context of developing countries, identifying the paradigms of law and development within the historical framework of development.
کلیدواژه‌ها [English]
- Law and development
- Law and Development Movement
- Neoliberalism
- human development
- Legal System of Development
منابع
کتاب
- آسترولاکیس، نیکوس، پارادایم نظام اخلاقی توسعه: اهداف و استراتژی‌های اخلاقی توسعه اصیل، ترجمه خدایار مرتضوی و حکیمه محمودی لاله‌لو، مجموعه مقالات کتاب «در جست و جوی الگوی ایرانی توسعه اصیل»، تهران: روزنه، 1400.
- باتلر، ایمون، اندیشه‌های سیاسی و اقتصادی هایک، ترجمه فریدون تفضلی، تهران: نشر نی، 1387.
- دکر، کریستوفر، قانونگذاری اقتصادی مدرن: درآمدی بر نظریه و عمل(جلد اول)، ترجمه علی ناظمی و تهمینه اتفاق، انتشارات دنیای اقتصاد، 1400.
- رنانی، محسن، گفت و گوهای توسعه شماره 1: روایت محمود سریع‌القلم از مسئله توسعه در ایران، تهران: طرح نو، 1400.
- شیروی، عبدالحسین، قانون مدنی چین، چ 1، تهران: موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش، 1400.
- ضیایی، آرام، گفتمان توسعه و تاریخ جهان: از استعمار تا اهداف توسعه پایدار، ترجمه میلاد رستمی، تهران: نقد فرهنگ، 1401.
- گریچینگ، کریستوفل و مارتین گلتر، تفاوت تفکر حقوقی در دو سوی آتلانتیک: مقایسه مکتب آمریکایی حقوق و اقتصاد با مکتب دکترینالیسم حقوقی آلمان، تهران: موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش، 1398.
- مارکس، کارل و فردریش انگلس، مقالات حقوقی مارکس و انگلس، گردآوری و تدوین امیرحسین نوربخش و نسیم خداخواه، تهران: نشر علم، 1402.
- ندروین پیترز، جان، نظریه توسعه، ترجمه انور محمدی، چ 3، تهران: نشر گل‌آذین، 1397.
- هایک، فردریش فون، قانون، قانوگذاری و آزادی: گزارشی جدید از اصول آزادی‌خواهانه عدالت و اقتصاد سیاسی (جلد دوم: سراب عدالت اجتماعی)، ترجمه مهشید معیری و موسی غنی‌نژاد، تهران: انتشارات دنیای اقتصاد، 1392.
- هینز، جفری، مطالعات توسعه، ترجمه رضا شیرزادی و جواد قبادی، چ 2، تهران: انتشارات آگه، 1397.
مقاله
- احمدوند، محمدرحیم، «واکاوی عملکرد خصوصی‌سازی در ایران»، فصلنامه سیاست‌های مالی واقتصادی ویژه‌نامه کارنامه اقتصادی دولت، سال یکم، شماره 2، تابستان، 1392، صص 182- 143.
- امیدی، نبی، «تاثیر تداخل انقلاب سفید در دوره پهلوی بر اجرای برنامه عمرانی سوم(1241-1346)»، تحقیقات تاریخ اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال 12، شماره 2، 1401، صص 29-47.
- کریمی، مهدی، توحید جعفری کوشکی و جواد دباغی، «تحلیل تأثیر وضعیت آنومیک جامعه ایرانی در نامساعد بودن شاخص‌های صلح در کشور(در افق سال 1400)»، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال هجدهم، شماره 2، تابستان 1401، صص 225-255.
- نایبی، هوشنگ، سعید معیدفر، سیدحسین سراج‌زاده و ایرج فیضی، «تئوری آنومی دورکیم و مرتن؛ شباهت‌ها، تفاوت‌ها و شیوه‌های اندازه‌گیری»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی رفاه اجتماعی، سال هفدهم، شماره 66، پاییز 1396، صص 9-51.
)