نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمدامین صفرزاده بندری ¹
• یاسر مرادی ²

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد معارف اسلامی و حقوق خصوصی (گرایش حقوق اقتصادی)دانشگاه امام صادق ع، تهران، ایران.

² دکتری تخصصی حقوق خصوصی، مدیر اندیشکده حقوق بانکی دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

چکیده

استفاده گسترده از چک و لزوم نظارت بر فرایند صدور تا وصول آن، موجب توجه خاص قانون‌گذار نسبت به این سند تجاری بوده است. مهم‌ترین قانون در خصوص چک، قانون صدور چک با آخرین اصلاحات است؛ چراکه با هدف جلوگیری از صدور چک‌های بلامحل از مبدأ و حرکت به سمت تماماً الکترونیکی کردن این سند، سامانه صیاد را ایجاد و ثبت چک در آن را الزامی کرد. بااین‌حال باتوجه‌به عدم فرهنگ‌سازی لازم و نگاه سنتی بسیاری از استفاده‌کنندگان از این سند تجاری، مشکل جدیدی با عنوان عدم ثبت چک در سامانه ایجاد شد که تبعات اجتماعی و حقوقی زیادی به دنبال داشت. اصلی‌ترین پرسشی که دراین‌خصوص مطرح می‌شود «ماهیت حقوقی برگه چک ثبت نشده از لحاظ سند مدنی یا تجاری بودن آن است». پاسخ، حقوق دارنده سند را تحت‌تأثیر قرار داده؛ چراکه پرسش دیگری را ایجاد کرده که «آیا امکان طرح دعوای الزام به ثبت چک در سامانه علیه صادرکننده در محاکم حقوقی ممکن است یا خیر؟». پژوهش حاضر ضمن اتخاذ روش توصیفی تحلیلی، با مطالعه منابع کتابخانه‌ای و قوانین موضوعه از طریق گردآوری نظرات حقوق‌دانان و استدلال بر اساس متن قانون، پاسخ سؤالات پیش‌گفته مشخص گردید. نتیجه نهایی این مطالعه، پس از طرح تفصیلی ادله طرفین اختلاف، رد دلایل قائلین به تجاری بودن این سند ثبت نشده در سامانه بود که با اثبات مدنی بودن آن، مسموع بودن دعوای الزام به ثبت چک در سامانه نیز محکوم به رد خواهد شد؛ در نتیجه باید برای فرهنگ‌سازی الزام مردم به ثبت چک و اعتبار دادن به سامانه‌های بانک مرکزی کوشید.

کلیدواژه‌ها

• اسناد تجاری
• الزام به ثبت
• سامانه صیّاد
• صدور چک
• قانون تجارت

عنوان مقاله [English]

The essence of the unregistered cheque in the Sayyad system and the possibility of filing a lawsuit to require registration

نویسندگان [English]

• Mohammad Amin Safarzadeh Bondari ¹
• Yaser Moradi ²

¹ M.A. Student of Islamic Studies and Private Law (Economic Law), Imam Sadiq University, Tehran, Iran.

² Ph.D. in Private Law, Director of Institute of Banking Law, Imam Sadiq University, Tehran, Iran

چکیده [English]

The extensive use of cheques and the necessity of overseeing the entire process from issuance to collection have drawn particular attention from lawmakers regarding this commercial instrument. The purpose of the Cheque Issuance Law is to prevent the issuance of dishonored cheques and to move toward fully electronic documentation. Consequently, the Sayyad system was established, making cheque registration obligatory within it. However, due to the lack of cultural awareness and the traditional mindset of many users regarding this commercial document, a new problem emerged: the non-registration of cheques in the system. The primary question raised is the “legal essence of an unregistered cheque in terms of being a civil or commercial document.” The answer to the previous question impacts the rights of the cheque holder, leading to another question: “The possibility of filing a lawsuit to require the registration of a cheque?” In this research, adopting a descriptive-analytical approach, studied library resources and relevant laws and by collecting legal experts’ opinions and arguing based on legal texts, arrived at clear answers to the aforementioned questions. The final conclusion, after presenting detailed evidence from both sides of the dissension, rejects the arguments of those who consider this unregistered document as commercial. By proving its civil essence, the claim that it is possible to file a lawsuit to require the registration of a cheque will also be dismissed. Therefore, efforts should be made to promote public awareness of cheque registration and encourage trust in CBI systems.

کلیدواژه‌ها [English]

• Commercial documents
• obligatory registration
• Sayyad system
• cheque issuance
• commercial law