نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری مدیریت استراتژیک مدیریت نفت و گاز ،موسسه پژوهش و برنامه ریزی انرژی، دانشگاه تهران.

2 دانشجوی دکتری حقوق نفت و گاز، دانشکده حقوق،دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

آمارهای حاضر نشان از نابرابری در عرضه و تقاضای گاز طبیعی است. مسئله این است که چه نوع سیاست اتخاذی بهره‌وری بهینه از گاز طبیعی را تأمین خواهد نمود؟ یافته‌های نویسندگان حاکی از این است که‌ اعمال سیاست‌های کلان مرتبط با بهینه‌سازی گاز و تأسیس نهاد تنظیم‌گر بخشی در بازار گاز، کمک شایانی به بهره‌وری بهینه از گاز طبیعی خواهد نمود. مستند بر آیین‌نامۀ ایجاد بازار بهینۀ انرژی و محیط زیست، گواهی‌های صرفه‌جویی انرژی صادر و منتشر می‌شود. این گواهی‌ها اوراق بهاداری‌اند که نشان‌دهندۀ حق مالکیت بر مقدار مشخصی از میزان انرژی صرفه‌جویی شده است و در بازار مبادله می‌گردد. درعین‌حال، تحت کنترل نهاد تنظیم‌گر بخشی در بازار گاز، عدم تعادل موجود مابین عرضه و تقاضا، برطرف شده و بهره‌وری بهینه از گاز طبیعی محقق می‌گردد. از دیگر اثرات مستقیم تأسیس این نهاد، مقابله با انحصار در بازار، تشخیص مصادیق رویه‌های ضدرقابتی و تصویب دستورالعمل‌های ناظر بر تنظیم قیمت بازار و مقدار کالا است. ازاین‌رو لازم است تا بازار توسط نهاد تنظیم‌گر بخش گاز کنترل گردد. این مقاله اساساً به دنبال ارائۀ سیاستی است تا بتوان به واسطۀ اعمال آن در صنعت زمینۀ بهره‌وری بهینه از گاز طبیعی را فراهم نمود. ازاین‌رو، تلاش شده است تا علاوه بر مقررات موجود، نهاد تنظیم‌گر، ویژگی‌های آن و اساسنامۀ تأسیس این نهاد در بخش گاز مورد بررسی قرار گیرد و با هدف نیل به بهره‌وری بهینه، تأسیس این نهاد در بازار گاز ایران ضرورت یابد

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Efficient Productivity of Iran's Natural Gas Regarding Gas Consumption Optimization Policy and Establishment of the Sector Regulatory Institution "

نویسندگان [English]

  • Rasoul Lahijanian 1
  • Fatemeh Sjeikhi 2

1 PhD in Strategic Oil and Gas Management, University of Tehran

2 (PhD Student in Oil and Gas Law, Shahid Beheshti University

چکیده [English]

 
Current statistics indicate the inequality of natural gas supply and demand. The question is which adopted policy will provide efficient productivity of natural gas? Scholars' findings indicate that applying macro policies related to gas optimization and establishing a sector regulatory institution in the gas market will greatly contribute to the optimal efficiency of natural gas. Referring to the Establishment of Optimal Energy Market and Environment Regulation, energy saving certificate is issued. These certificates are securities entailing the right to own a certain amount of saved energy that are traded in the market. At the same time, under the control of the sector regulator in gas market, the existing imbalance between supply and demand is resolved and efficient productivity of natural gas is achieved. Among other direct effects of the establishment of this institution are dealing with monopoly in the market, identifying examples of anti-competitive practices and approval of directives regulating the market price and goods amount. Therefore it is required to control the market through gas sector regulator. This Article seeks to present a policy for the industry to provide efficient productivity in natural gas. In order to achieve efficient productivity and establishing this regulator in Iran's gas market and in addition to the existing regulations, the regulator institution, its qualifications and article of association in gas sector are studied.      

کلیدواژه‌ها [English]

  • Natural Gas
  • Efficient Productivity
  • Saving Certificates
  • Sector Regulator Institution
  • Article of Association of the Regulator Institution
  1. فهرست منابع

    الف)منابع فارسی

    مقاله

    1. ابراهیمی، سید نصرالله و محمود، جعفری چالشتری، «تحلیل حقوقی انحصار و رقابت در بازار انرژی، با تأکید بر صنایع گاز و برق؛ چالش‌ها و فرصت‌ها»، مطالعات حقوق خصوصی، دوره 45، شماره 3 ، پاییز 1394، صص 378-361.
    2. اندیشکده حکمرانی انرژی و منابع ایران، چالش‌های ایجاد نظام تنظیم‌گری در بازار گاز ایران و راهکارهای پیشنهادی، تیرماه 1397.
    3. حسینی، سید شمس الدین و افسانه شفیعی، «تعامل دولت و بازار و رویکرد تنظیم در اقتصاد ایران؛ تأملی در سیاستهای کلی اصل 44 قانون اساسی»، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، شماره 43، پاییز 1386، صص 60-25.
    4. شیروی، عبدالحسین و فرشید فرحناکیان، «ابعاد حقوقی تنظیم گری مناسب در حکمرانی خوب صنعت نفت ایران»، مطالعات حقوق انرژی، دوره۶، شماره۲، مهر ۱۳۹۹، صص 382-357.
    5. شهبازی، کیومرث، صمد حکمتی فرید و هادی رضایی، «بررسی تاثیر اندازه دولت و حکمرانی خوب بر شدت مصرف انرژی: مطالعه موردی کشورهای عضو اوپک»، فصلنامه علمی پژوهشی نظریه‌های کاربردی اقتصاد، دوره ۲، شماره۴، اسفند ۱۳۹۴، صص 48-23.

    6. عظیم زاده آرانی، محمد، «جایگاه تنظیم گری در فرایند خصوصی سازی صنعت گاز، مطالعه موردی: بازار گاز ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، دوره ۸، شماره ۲۹، ۱۳۹۷، صص 247-225.  

    1. فدراسیون صنعت نفت، نهاد رگولاتوری در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی، بهمن ماه ۱۳۹۸.
    2. محمودی، امیر و علیرضا، آرش پور، «حکمرانی مطلوب؛ سازوکار ایجاد توانمندی در تحقق توسعه»، فصلنامه علمی پژوهشی سیاست جهانی، دروه۶، شماره ۴، اسفند۱۳۹۶، صص 236-213.
    3. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، نظام تنظیم‌گری صنعت نفت و گاز ایران: 1. ضرورت تنظیم‌گری، آذرماه 1398.
    4. وزارت نفت، «سند تراز تولید مصرف گازطبیعی در کشور بر اساس گزینه­های بهینه­سازی»، وزارت نفت، مهرماه1399.

    منبع برخط

    1. اقتصاد آنلاین، تصویب دستورالعمل انتشار گواهی صرفه‌جویی انرژی/ سپردن برق به بورس، خاموشی­ها را کاهش می­دهد؟، 8 تیرماه 1401.
    2. خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، معاملات "برق سبز "در بورس انرژی آغاز می­شود، مورخ 12/11/1401.
    3. سندیکای صنعت برق ایران، مدیریت مصرف و تأمین مالی با ابزار گواهی صرفه‌جویی انرژی، مورخ 21/03/1401.
    4. صورت‌جلسه وزارت نفت با سازمان خصوصی­سازی در مورد نحوه واگذاری شرکتهای تابعه، مورخ 20/07/1389.

    قوانین و آیین‌نامه‌ها

    1. آیین‌نامه اجرایی بند (ک) تبصره 1 ماده واحده قانون بودجه سال1400 کل کشور.
    2. آیین‌نامه بازار بهینه انرژی و محیط زیست.
    3. تصویب نامه هیئت وزیران مورخ 6 مرداد 1388.
    4. تصویب نامه هئیت واگذاری مورخ 13 مهر 1389.
    5. قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی.
    6. قانون اصلاح قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی.
    7. قانون اصلاح موادی از قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران.
    8. قانون بودجه1400.
    9. قانون رفع موانع تولید رقابت­پذیر و ارتقای نظام مالی کشور.

    24. لایحه برنامه هفتم توسعه (1406-14

     

    ب) منابع انگلیسی

    Articles

    1. GECF, GLOBAL GAS OUTLOOK 2050, 2023.
    2. Keping, Yu, Governance and Good Governance: A New Framework for Political Analysis, Fudan Journal of the Humanities and Social Science, Springer Publication, 2018, pp. 1-8.
    3. Harker, Michel, Haviid, Morten, Competition Law Enforcement and Incentives for Revelation of Private Information, World Competition, Volume 31, Issue 2, 2008, pp. 279-298.