نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• ابراهیم رهبری ¹
• سید مصطفی مشکات ²

¹ استادیار دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی.

² دانشجوی دکترای حقوق تجارت و سرمایه گذاری بین المللی- دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

آهنگ سریع تحولات هوش مصنوعی مولد، تجهیز و تناسبسازی هرچه سریعتر نظام مالکیت فکری با آن را بیش از هر زمان دیگری در کانون توجه قرار داده است. امروزه، تنوع و پویایی ابداعات خلقشده از طریق هوش مصنوعی مولد بر هیچکس پوشیده نیست. این در صورتی است که متولیان امر هنوز نتوانستهاند به پرسش‌ها و چالش‌های مرتبط با امور شکلی و ماهوی مرتبط با اختراعات پاسخی درخور دهند. فقدان یک رویکرد منسجم و شفاف درقبال شناسایی دارنده حق ثبت اختراعات ابداعی از ناحیه هوش مصنوعی مولد در پرونده دابوس (DABUS) نیز قابل مشاهده است؛ پرونده‌ای که به وضوح نشان داد نظام قضایی هم نتوانسته با تفسیر سنجیده و مؤثر از قوانین، کاستیها و نارساییهای قانون‌گذاری در عرصه یادشده را رفع نماید؛ با این اوصاف، یافتههای این جستار به تفصیل نشان میدهد که میتوان با انعطاف در تفسیر، تفکیک میان حقوق مادی و معنوی ناشی از ثبت اختراعات هوش مصنوعی مولد و توجه بیشتر به نقش کاربر نهایی، تا حدودی دشواری‌های موضوع را برطرف کرد. همچنین در این پژوهش تلاش بر آن است تا با اتکا به یک مطالعه توصیفی و تحلیلی و در پرتو آموزه‌های حقوق تطبیقی به تبیین این مسئله مبادرت شود که فعالان نظام اختراعات از جمله کنشگران نظام حقوقی ایران در مواجهه با ابداعات هوش مصنوعی مولد بهتر است چه راهبردها و سیاستی را اتخاذ نمایند.

کلیدواژه‌ها

• هوش مصنوعی مولد
• یادگیری ماشینی
• حقوق اختراعات
• حقوق مالکیت فکری
• حقوق فناوری‌های نوین

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study on the Legal Challenges of Ownership of Inventions Created by Generative Artificial Intelligence

نویسنده [English]

• Seyed Mostafa Meshkat ²

¹

² PhD student- Department of International Trade Law & Intellectual Property and Cyberspace Law Department, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran

چکیده [English]

The rapid evolution of generative artificial intelligence (GAI) has thrust the need to adapt and harmonize intellectual property (IP) regimes into sharp focus more than ever before. The sheer diversity and dynamism of AI-generated innovations are undeniable. However, IP policymakers have yet to provide adequate answers to the procedural and substantive challenges surrounding these inventions. The lack of a coherent and transparent approach to patent ownership identification in the DABUS case exemplifies the judiciary's failure to address legislative shortcomings through sound and effective interpretation of existing laws. This paper delves into the complexities of patenting AI-generated inventions, exploring how a flexible interpretation of patent law, a distinction between the moral and material rights arising from such patents, and a greater focus on the end-user's role can help navigate these challenges. Through a descriptive and analytical study anchored in teachings of comparative law, the paper outlines strategies and policies that patent system stakeholders, including those in Iran's legal system, can adopt when confronted with AI-generated innovations.

کلیدواژه‌ها [English]

• Generative AI
• Machine Learning
• Patent Law
• Intellectual Property Law
• New Technologies Law