نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• میر شهبیز شافع ¹
• نیلوفر نظریانی ²

¹ استادیار،دانشکده حقوق، گروه حقوق بشر و حقوق محیط زیست، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

² دانشجوی دکتری حقوق بین الملل، دانشکده حقوق ، دانشگاه شهید بهشتی.(نویسنده مسئول)

چکیده

تمایل حقوق بین‌الملل معاصر به سمت چندپارگی است؛ به این معنا که حقوق عام مسئولیت دولت به نظام‌های فرعی ناشی از معاهدات خاص تقسیم می‌شود. این مقاله به بررسی کاربرد طرح مواد مسوولیت ۲۰۰۱ و شکل‌گیری یک نظام فرعی مسئولیت در دعاوی دولت–سرمایه‌گذار می‌پردازد.بررسی رویه داوری‌ها نشان می‌دهد که بخش‌های اول و چهارم طرح (انتساب، نقض، معاذیر و مقررات کلی) بیشترین کاربرد را داشته‌اند؛ در حالی که بخش دوم (جبران خسارت) با وجود تعلق به روابط دولت–دولت، اغلب به‌طور قیاسی اعمال شده و بخش سوم (اقدامات متقابل) کمتر مورد توجه بوده است. مقاله همچنین بر ایجاد یک نظام فرعی مسئولیت دولت در دعاوی سرمایه‌گذار–دولت تأکید می‌کند. این نظام با اتکا به مواد ۳۳ و ۵۵ شکل گرفته و با اعطای مستقیم حقوق به سرمایه‌گذاران، از قواعد سنتی قابلیت استماع دعوا مانند «تابعیت دعاوی» یا «لزوم طی مراجع داخلی» فاصله می‌گیرد؛ مگر آنکه در معاهده صراحتاً مقرر شده باشد. رویه داوری‌ها نیز این تمایز را تأیید کرده و مواد کمیسیون را بیشتر به‌عنوان بازتاب عرف و مقررات تکمیلی به کار بسته‌اند. نتیجه آنکه، اگرچه دیوان‌های سرمایه‌گذاری به‌طور گسترده به طرح کمیسیون استناد کرده‌اند، این استناد همراه با تعدیل و انطباق بوده و اینگونه می‌توان از شکل‌گیری یک نظام فرعی مسئولیت در این حوزه سخن گفت.

کلیدواژه‌ها

• مسئولیت دولت
• حقوق بین‌الملل سرمایه‌گذاری
• دعاوی دولت-سرمایه‌گذار
• انتساب
• قابلیت استماع دعوا

عنوان مقاله [English]

The Application of the Articles on State Responsibility and the Emergence of a Subsystem of Responsibility in Investor–State Treaty Arbitration: Rethinking Admissibility of Claims

نویسندگان [English]

• mirshahbiz shafe ¹
• Niloufar Nazaryani ²

¹ Assistant Professor, Faculty of Law, Department of Human Rights and Environmental Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.

² PhD student in International Law, Faculty of Law, Shahid Beheshti University.

چکیده [English]

Contemporary international law exhibits a tendency towards fragmentation, meaning that the general law of state responsibility is divided into treaty-specific subsidiary systems. This article examines the application of the 2001 International Law Commission (ILC) Articles on Responsibility of States for Internationally Wrongful Acts and the formation of a subsidiary system of responsibility in investor-state dispute settlement (ISDS). An examination of arbitral practice reveals that Parts One and Four of the ILC Articles (concerning attribution, breach, circumstances precluding wrongfulness, and general provisions) have been most frequently applied. In contrast, Part Two (content of responsibility, i.e., reparations), although pertaining to state-to-state relations, has often been applied by analogy, and Part Three (implementation of responsibility, i.e., countermeasures) has received less attention. The article also emphasizes the emergence of a subsidiary system of state responsibility within investor-state arbitration. This system, shaped by reliance on Articles 33 and 55 of the ILC Articles, and through the direct conferral of rights to investors, distances itself from traditional rules on the admissibility of claims, such as "the nationality of claims" rule or the "exhaustion of local remedies" requirement—unless explicitly stipulated in the treaty. Arbitral practice has confirmed this distinction, applying the ILC Articles more as a reflection of custom and supplementary rules. Consequently, although investment tribunals have extensively referred to the ILC Articles, such reference has involved modification and adaptation, thus allowing one to speak of the formation of a subsidiary system of responsibility in this field.

کلیدواژه‌ها [English]

• State Responsibility
• International Investment Law
• Investor-State Disputes
• Attribution
• Admissibility of Claims