نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• ابراهیم رهبری ¹
• آرین مسعودی تفرشی ²

¹ استادیار دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی.

² دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق مالکیت فکری دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

موانع طبیعی ورود به بازار بستر فعالیت بازارگاه‌های دیجیتال، یعنی اثر شبکه‌ کاربران سکو و صرفۀ اقتصادی ناشی از ارائۀ خدمات در مقیاس انبوه موجب شده است که بازارگاه‌های نوپا برای جذب کاربر و گرفتن بخشی از سهم بازار از سکوهای پیشگام، راهبردهای معدودی در اختیار داشته باشند. در این شرایط، بررسی قراردادهای بازارگاه‌های دیجیتال با کاربران تجاری نشان می‌دهد که گاهی شروطی در این قراردادها پیش‌بینی می‌شود که می‌تواند خنثی‌کنندۀ‌‌ راهبردهای ورود به بازار و تضعیف‌کنندۀ رقابت بین‌پلتفرمی باشد. اما از سوی دیگر این شروط در برخی موارد می‌توانند کارایی‌های مهمی نیز داشته باشند. شرط الزام کاربر تجاری به رفتار برابر با بازارگاه، شرط همکاری انحصاری با بازارگاه و پیشنهاد مشوق‌های وفاداری، مهم‌ترین توافقاتی‌اند که این اوصاف را داشته و بازارگاه‌های دیجیتال فعال در ایران همانند «اسنپ‌فود»، «دیجی‌کالا»، «علی‌بابا»، «فیدیبو» و «کافه‌بازار» ممکن است آنها را در قرارداد خود با کاربران تجاری پیش‌بینی کنند.
این مقاله به دنبال آن است تا با بررسی جدیدترین پرونده‌های رقابتی مرتبط در ایران، اتحادیۀ اروپا و آمریکا این شروط قراردادی را با توجه به آثار ضدرقابتی و کارآمدی‌های احتمالی آنها از منظر حقوق رقابت ایران ارزیابی کند. نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد که در سند رقابتی منتشرشده از سوی شورای عالی فضای مجازی ایران در سال ۱۳۹۹ و برخی آرای شورای رقابت، این شروط قراردادی به‌درستی از یکدیگر تفکیک نشده‌اند و بعضی از مواضع اتخاذ شده نسبت به آنها ناکارآمد و بدون توجه به مؤلفه‌های اثرگذار حقوقی و اقتصادی بوده است که اصلاح آن مواضع، موردنظر این مقاله است.

کلیدواژه‌ها

• بازارگاه دیجیتال
• حقوق رقابت
• رقابت بین‌پلتفرمی
• شرایط استفاده از سکّو
• بازارهای پلتفرمی

عنوان مقاله [English]

The Requirements of the Digital Marketplaces’ Agreements with Business Users from the Perspective of Inter-Platform Competition Law

نویسندگان [English]

• Ebrahim Rahbari ¹
• Arian Masoudi Tafreshi ²

¹ Assistant Professor of Law, Shahid Beheshti University

² LL.M in Intellectual property law from Shahid Beheshti university

چکیده [English]

Common barriers for entering the digital marketplaces, i.e. the platform users' network effect and service providing economies of scale, leave newly established marketplace platforms with few strategies for user acquisition and competition with pioneers to achieve market share. Accordingly, analyzing digital marketplaces agreements with commercial users reveals some clauses which may impede market entry strategies and weaken inter-platform competition. However, these contractual conditions can also have some important efficiency. The commercial user parity clause (MFNs) towards the platform, the exclusive dealing condition and clauses offering loyalty incentives are the most significant clauses which digital marketplaces operating in Iran, such as "Snappfood", "Digikala", "Alibaba", "Fidibo" and "Café-Bazaar," may include in their commercial users agreement.
This article aims to evaluate these contractual clauses from Iran’s competition law perspective through considering their potential anti-competitive effects and possible efficiencies by studding recent anti-competitive cases in Iran, European Union and the U.S. The findings show that in the newly published competition policy document of Iran Supreme Council of Cyberspace in 1399 and some of the Iran Competition Council's decisions, these clauses have not been properly distinguished and consequently some adopted positions have been inefficient and without considering important legal and economic components. This article seeks to rectify these deficiencies.

کلیدواژه‌ها [English]

• Digital marketplace
• Competition law
• Inter-platform competition
• Platform terms of use
• Platform markets